عنوان: اهدای جنین از منظر فقه امامیه
استاد راهنما: جناب آقای رسول نوروزی
پژوهشگر: سمیه فیض‌الهی (حائز رتبه برتر)
جدیدترین دستاورد علم پزشکی برای درمان ناباروری که خود یکی از موضوعات نوظهور دهه‌های اخیر علم پزشکی به شمار می‌رود تلقیح مصنوعی و اهدای جنین می‌باشد که از نظر پزشکی به دو روش لقاح داخل رحمی (IUI) و لقاح خارج رحمی (IVF) امکان‌پذیر است. مفهوم اهدای جنین معادل انتقال جنین تشکیل یافته از سلولهای جنسی در محیط آزمایشگاه به رحم مورد نظر می‌باشد. بنابراین برای تولید جنین، تهیه سلولهای جنسی و لقاح آنها ضرورت دارد. لذا سلولهای جنسی تا حد امکان از زوجین دریافت کننده جنین و یا اشخاص داوطلب اهداء تهیه می‌شود و چون دریافت ما به ازای مالی در ایران ممنوع است اهداء سلول‌ها رایگان صورت می‌گیرد و به جای عنوان انتقال، اهدای جنین نام گذارده شده است. اما تمامی این مراحل به صرف اینکه از نظر پزشکی قابل انجام است نمی‌تواند تأییدی برای وجهۀ فقهی باشد و مسایل فقهی خاصی را به دنبال دارد که بررسی مشروعیت یا عدم آن نیازمند تتبع در آیات قرآن کریم و روایات و آراء فقها است. از مجموع آیات قرآن کریم به طور قاطع نمی توان دریافت که استفاده از سلولهای جنسی بیگانه (غیر از پدر و مادر) در باروری حرام است زیرا که آیات مورد اشاره دلالت بر عدم مشروعیت زنا و روابط نامشروع دارد و وجوب حفظ فروج از هر جهت تصریح شده است که صرفاً همسر و کنیز استثنایی بر قاعده عمومی بر حفظ فروج هستند. در روایات نیز به تبع آیات قرآن، بر رعایت قاعده حفظ، تأکید شده زیرا همان ملاک‌های ممنوعیت زنا و قرار دادن نطفه در رحم زن بیگانه در این موضوع نیز وجود دارد و دلالتی بر انجام عمل به کمک ابزار پزشکی نداشته و بلامانع می‌باشد. در رجوع به آراء فقها نیز نظرات ، متعدد می‌باشد که نتایج حاصله را می‌توان در سه دسته طبقه‌بندی نمود: گروهی معتقد به عدم مشروعیت مطلق بوده و اهدای جنین را جایز نمی‌دانند. گروه دیگری قایل به مشروعیت و جواز اهدای جنین هستند ولی در رعایت جوانب قضیه اشاراتی دارند، به طور مثال: انجام آن بنابر ضرورت باشد و یا اینکه مستلزم لمس و نظر حرام نباشد. نظرات دسته سوم دلالت بر تفکیک موضوع به این صورت دارد که جنین تکوین یافته از اسپرم و تخمک زوجین جایز و اما جنین حاصل از اسپرم و تخمک بیگانه حرام شمرده می‌شود. بنابراین براساس احکام ثانویه و به علت ضرورت‌های اجتماعی و طبق قانون مصوب در مجلس شورای اسلامی با رعایت ضوابط شرعی و شرایط مندرج در این قانون، انتقال جنین حاصل از تلقیح خارج از رحم زوج های قانونی و شرعی پس از موافقت کتبی زوجین صاحب جنین، به رحم زنانی که پس از ازدواج و انجام اقدامات پزشکی، ناباروری آنها (هر یک به تنهایی یا هر دو) به اثبات رسیده، جایز می‌باشد.
کلید واژه‌ها: جنین، نطفه، اسپرم، تخمک، رحم، تلقیح، ناباروری، نازایی، اهداء جنین، فقه، امامیه.
واحد پژوهش حوزه کوثر .
آخرین نظرات