معاونت پژوهش مدرسه علمیه کوثر قزوین

 عنوان: شیوۀ همسرداری در سیرۀ علوی و فاطمه علیهم السلام

استاد راهنما: سرکار خانم صدیقه انصاری

پژوهشگر: ندا رضی

موضوع اين تحقيق، شيوه‌ي همسرداري در سيره‌ي علوي و فاطمي (علیهم السلام) است. علي به معناي بسيار برتر است و فاطمه، وقتي طفل از شير گرفته مي‌شود، مي‌گويند. سيره نيز به نوع و سبك رفتار گفته مي‌شود. همسرداري، مهارتي است كه زوجين با شناخت حساسيت‌ها، تفاوت‌ها، توانمندي‌هاي يكديگر مي‌توانند به نيازهاي جسمي- عاطفي، جنسي و رواني همديگر پاسخ دهند. با توجّه به اين كه آيات متعدّدي در قرآن راجع به بحث رابطه‌ي بين زن و شوهر، همچنين روايات بسياري كه از معصومين وجود دارد، اين مطلب را مي‌رساند كه مسأله‌ي رابطه‌ي بين زن و شوهر از آغاز خلقت مطرح بوده است و تا آخر خلقت ادامه دارد و مصداق كامل، زندگي مشترك حضرت علي و فاطمه است. فرض بر اين است رفتاري كه بين حضرت علي و فاطمه در زندگي مشتركشان بوده است، مي‌تواند به عنوان بهترين الگوي همسرداري باشد كه با رعايت الگوهاي شناختي، اخلاقي و عاطفي و مديريتي مي‌توان زندگي آرام و مطلوبي را در كنار هم داشت. اين تحقيق با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و به روش توصيفي و نقلي گردآوري شده است. همچنين در تحقيق حاضر از كتب ارزشمندي چون غرر الحكم، بحار الانوار آقاي مجلسي، وسائل الشيعه‌ي شيخ حرّ عاملي و هنر همسرداري به نوشته‌ي آقاي حسن صدري مازندراني، همسرداري آقاي ابراهيم اميني و … استفاده شده است. با توجّه به متن تحقيق، مشخص است كه براي داشتن زندگي خوب و شيرين، بايد زن و شوهر هر كدام وظايف خود را به خوبي بشناسند و در عملي كردن اين حقوق و وظايف در راستاي زندگي اهتمام ورزند و همچنين با الگو قرار دادن سيره‌ي معصومين (علیهم السلام) به خصوص حضرت علي و فاطمه(سلام الله علیها) به اين مسأله‌ي مهم دقّت كنند.

واژگان كليدي: همسرداري، سيره، فاطمه(سلام الله علیها)، علي(علیه السلام)، زندگي.

واحد پژوهش حوزه علمیه کوثر قزوین

عنوان: رابطۀ عبودیت با آزادی از دیدگاه اسلام

استاد راهنما: سرکار خانم طاهره جباری

پژوهشگر: نرگس جعفرپور نجاری

موضوع اين پژوهش، بررسي رابطه عبوديت با آزادي از ديدگاه اسلام است. عبوديت به معناي اظهار فروتني و فرمانبرداري از حق و اوج تكامل يك انسان و قرب او به خداست. آزادي نيز به معناي حرّيت، اختيار و مصون ماندن از اراده مستبدانه است. در قرآن و روايات، هدف خلقت جن و انس، عبوديت و بندگي خدا معرفي شده است، چرا كه مبدأ و ملاك حقيقي اوست. در قرآن واژه حرّيت به كار نرفته، ولي مفهوم حرّيت يعني آزادي مورد توجّه بوده است. آزادي در انديشه اسلامي داراي معاني گوناگوني است؛ آزادي در معناي اختيار، عدم پذير سلطه، تكليف و آزادي به عنوان وسيله. از نظر آموزه‌هاي ديني، آزادي بايد با مقصد نهايي دين سازگار باشد و از آنجا كه كمال و هدف خلقت، عبوديت معرّفي شده، از آزادي بايد به گونه‌اي تفسير شود كه وسيله كمال را به دنبال داشته باشد. متفكّران شيعه در يك تقسيم‌بندي كلّي، آزادي را شامل آزادي فردي، اجتماعي و معنوي مي‌دانند كه آزادي اجتماعي در اسلام، رهايي از قيدوبندهاي بندگي و بردگي اشخاص است تا اين كه انسان بنده‌ي خداوند باشد و كمال خود را در راه بندگي او دنبال نمايد. لذا قرآن آزادي اجتماعي را امري ضروري مي‌داند، ولي آن را مقدمه‌اي براي يك آزادي برتر و بزرگ‌تر يعني آزادي معنوي مي‌شمرد، چون دستيابي به آزادي اجتماعي به شكل كامل جز در سايه آزادي معنوي حاصل نمي‌شود. هر يك از عبوديت و آزادي داراي قلمروهاي تكويني و تشريعي هستند كه قلمرو آزادي در حقيقت محدوده‌اي است كه مي‌توان در آن محدوده از آزادي دفاع كرد و اين محدوديت‌ها در جهت رشد و كمال انسان و جامعه بوده و در حقيقت محدوديت محسوب نمي‌شوند. در نتيجه انسان اگرچه تكويناً آزاد آفريده شده، ولي تشريعاً قوانيني خواهد داشت كه هدف نهايي اين قوانين، عبوديت انسان خواهد بود. حاصل آن كه آزادي انسان نه تنها هيچ تضادي با عبوديت خداوند ندارد، بلكه عبوديت خداوند عين آزادگي است؛ آزاد بودن از هر آنچه غيرخداست. در اين پژوهش از قرآن مجيد و كتب ارزشمند تفسيري، روايي و كلامي بهره برده شده است؛ همچون تفسير الميزان علامه طباطبايي، ميزان الحكمه محمّد ري‌شهري و آزادي معنوي مرتضي مطهري و … . در فصل اوّل به معاني و مفاهيم و در فصل دوم به اقسام و مباني آزادي و در فصل سوم به قلمروهاي آزادي و عبوديت و رابطه ميان آن‌ها پرداخته شده است.

واژگان كليدي: عبوديت، عبادت، عبد، آزادي.

واحد پژوهش حوزه علمیه کوثر قزوین

عنوان: آموزه‌های اخلاقی ادعیۀ قرآنی

استاد راهنما: سرکار خانم ساره شیخی

پژوهشگر: ام‌البنین کلهر (حائز رتبه برتر)

دعا به تصدیق قرآن کریم یکی از امور فطری بوده و مهم‌ترین وسیلۀ ارتباط بندگان با خداوند عالم است. زیباترین دعا، آن دعایی است که خداوند در قرآن به انسان آموزش داده است. آموزه‌های اخلاقی موجود در دعاهای قرآنی آنها را از سایر ادعیه متمایز کرده، براین اساس دعاهای قرآنی یکی از غنی‌ترین منابع راهیابی به دو اصل مهم تزکیه و تعلیم است. نوع گردآوری مطالب کتابخانه‌ای بوده از روش توصیفی استفاده شده است. از منابع تفسیری مانند المیزان و از کتاب‌های اخلاقی معراج السعاده و کتاب ترجمه جامع السعاده بهره برده شده است. تحقیق حاضر پس از بیان مبانی و مفاهیم دعا و اخلاق به ذکر مضامین دعاهای قرآن پرداخته و جهت بررسی آموزه‌های اخلاقی دعاهای قرآنی رابطۀ انسان را بر حسب طرف رابطه، به دو گونۀ فردی و اجتماعی تقسیم کرده است. در رابطۀ فردی، حالات فرد در مواجه با خود و خالقش و در رابطۀ اجتماعی، روابط فرد با مخلوق بررسی شده است. بر این اساس علم اخلاق بر دو حوزه مشتمل شده است: اخلاق فردی، اخلاق اجتماعی. در حوزۀ اخلاق فردی از طلب علم، طلب توفیق شکرگزاری، استغفار و توکّل بحث شده است. در حیطۀ اخلاق اجتماعی سه بعد اخلاق اقتصادی که در آن به درخواست حسنه، اشاره شده، در بعد اخلاق سیاسی که در آن درخواست امنیّت و حکومت بی‌نظیر مورد توجّه قرار گرفته است و در بعد اخلاق خانوادگی درخواست توفیق رعایت حقوق والدین و فرزندان مورد بررسی قرار گرفته است. 

واژگان کلیدی: دعا، اخلاق، ادعیه قرآنی، اخلاق فردی، اخلاق اجتماعی.

واحد پژوهش حوزه علمیه کوثر قزوین

عنوان: ویژگی‌های ملعونان در قرآن و روایات

استاد راهنما: سرکار خانم سحر خوئینی

پژوهشگر: فاطمه آذین (حائز رتبه برتر)

تحقيق پاياني حاضر، با عنوان «ويژگي‌هاي ملعونين در قرآن و روايات» است. لعن در لغت به معناي نفرين كردن، دور كردن و راندن كسي با غضب و ناراحتي است و همچنين به معناي طلب و درخواست دور شدن شخص از رحمت خداوند است. ملعون به معناي شخص دور شده از نيكي و رحمت الهي است. خداوند در بيش از 40 آيه از قرآن كريم و ائمه معصومين نيز در روايات بسياري، فرهنگ لعنت را ترسيم نموده‌اند و آنگاه ملعونين معرفي و ويژگي‌هاي آنان بررسي شده است كه باعث توجّه و تذكّر انسان نسبت به اعمال و رفتار خويش مي‌شود تا با خودداري از عوامل لعن، جزو مصاديق آنان نگردد. در هيچ كدام از آن‌ها، مفهوم لعنت فقط به دشمني لفظي محدود نمي‌شود، بلكه باعث آثار زيان‌باري در زندگي فردي و اجتماعي شخص ملعون مي‌گردد. لعن به صورت كلّي از ديدگاه شرع، نادرست و حرام است، مگر در مواردي كه شريعت به آن سفارش كرده باشد. لعن جايز، لعني است كه در برابر دشمنان اسلام و اهل بيت وجود داشته باشد. در آيات و روايات، مصاديقي از لعن‌شدگان را به عنوان الگوي جواز لعن توسط مؤمنين ارائه داده است كه از جمله آن‌ها مي‌توان به شيطان، اصحاب سبت، بني‌اميّه، فرعون و فرعونيان و … اشاره نمود. از مهم‌ترين ويژگي ملعونين، تكذيب آيات الهي است كه با بررسي آيات، در رابطه با افرادي كه آيات الهي را تكذيب مي‌كنند، برخي از آثار رفتار ملعونين در زندگي فردي و اجتماعي به دست آمد كه عبارتند از: افرادي كه از هوس‌هايشان پيروي مي‌كنند و به زندگي دنيا و لذّات نامشروع گرفتار شده‌اند كه خداوند آن‌ها را مانند سگي مي‌داند كه از عطش لذّات دنيا و شهواتشان هميشه زبانشان بيرون است و صبر ندارند، قرآن را جز افسانه‌اي نمي‌دانند، در نتيجه حبّ زندگي دنيا دارند. ايشان در نمازهايشان ريا مي‌كنند، اهل دروغ و تهمت و فسادگري هستند كه هر كدام از آن‌ها منجر به دوري از رحمت خداوند مي‌شود و روز قيامت و جزا را انكار مي‌كنند و تكبّر و غرورشان باعث شده است كه آيات الهي را تكذيب كنند؛ پس تكذيب‌كنندگان آيات الهي ملعون هستند. در اين تحقيق از منابع مهمّي همچون ترجمه تفسير الميزان اثر محمّدحسين طباطبايي، ترجمه تفسير مجمع البيان اثر فضل بن حسن طبرسي، تفسير نمونه از ناصر مكارم شيرازي و ترجمه تفسير صافي اثر ملّامحسن فيض كاشاني، استفاده شده است. در بخش اوّل به مفاهيم و مباني و بخش دوم به مصاديق و ويژگي‌هاي ملعونين در آيات و روايات و بخش سوم به آثار تكذيب آيات الهي در رفتار ملعونين پرداخته شده است.

كليد واژه‌ها: لعن، ملعون، كفر، نفاق، كذب.

واحد پژوهش حوزه علمیه کوثر قزوین

عنوان: آثار ایمان به خدا در زندگی انسان از دیدگاه قرآن

استاد راهنما: سرکار خانم الهام محمدی

پژوهشگر: معصومه زنگنه (حائز رتبه برتر)

 عنوان تحقيق پاياني حاضر، «آثار ايمان به خدا در زندگي انسان از ديدگاه قرآن» است. ايمان به معناي آرامش خاطر، حالتي براي نفس آدمي است كه به وسيلة آن از تسلّط شيطان جلوگيري مي‌شود. مبحث ايمان به خدا از اساسي‌ترين مسائل اعتقادي اسلام است؛ امّا دلايل مختلفي سبب بروز اختلافاتي در اين مسأله شده است. كتاب‌هاي فراواني توسط مفسّران، متكلّمان و دانشمندان به رشتة تحرير درآمده و بحث‌هاي زيادي پيرامون آثار ايمان به خدا صورت گرفته است. پيشينة اين موضوع را از خود قرآن، سنّت و كلام پيامبر^ و ائمه معصومين در جامعه اسلامي مي‌توان يافت و سپس نويسندگان به قدر وسع خود در اين رابطه بحث كرده‌اند، امّا مباحث آن‌ها به صورت پراكنده بوده است. در اين تحقيق تا حدودي آثار ايمان به خدا به صورت منسجم گردآوري شده است. به نظر مي‌رسد ايمان به خدا در زندگي انسان تأثير بسزايي دارد، به گونه‌اي كه موجب سعادت در دنيا و آخرت مي‌شود. نوع گردآوري مطالب كتابخانه‌اي بوده، از روش توصيفي استفاده شده است. اين نوشتار به سه فصل تقسيم شده است كه در فصل اوّل، مفاهيم ايمان، اسلام، فرق ايمان و اسلام، مراتب، اركان، اقسام و موانع ايمان بيان شده است؛ و در فصل دوم به بررسي آثار دنيوي و در فصل سوم به بررسي آثار اخروي ايمان پرداخته شده است. در اين تحقيق از منابع متعدّد مانند قرآن، كتاب‌هاي تفسيري از جمله ترجمه تفسير الميزان، تفسير نمونه، تفسير نور و كتاب‌هاي ديگري همچون انسان و ايمان، كيش پارسيان، دانشنامه امام علي(ع) و سيماي مؤمن در قرآن و حديث استفاده شده است. حاصل آن كه انسان‌هاي باايمان با آگاهي از آثار ايمان به خدا، اعتقادي راسخ پيدا كرده و در انجام دستورات خداوند، ميل و رغبت بيشتري خواهند داشت. ايمان و آگاهي از آثار آن، بسياري از اختلافاتي كه در اعتقاد افراد باايمان است را از بين برده و خلأ معرفتي در مورد دين را برطرف مي‌سازد؛ علاوه‌براين، كساني كه دين اسلام را قبول ندارند، اگر از آثار ايمان به خدا مطّلع شوند به دين اسلام روي آورده و مؤمن مي‌شوند. اين آثار را مي‌توان با ساختن فيلم‌هاي جذّاب كودكانه و يا معرفي زندگاني بزرگان به مردم آموزش داد.

كليد واژه‌ها: ايمان، اسلام، آثار ايمان، آثار دنيوي، آثار اخروي.

واحد پژوهش حوزه علمیه کوثر قزوین